Cole: ΄΄Πώς διαχειρίζεται ένας σκακιστής την πίεση και το άγχος΄

Cole: ΄΄Πώς διαχειρίζεται ένας σκακιστής την πίεση και το άγχος΄΄.

Το σκάκι είναι ένα πνευματικό άθλημα αλλά και ένα παιχνίδι σκέψης, στρατηγικής και πειθαρχίας. Πέρα από τα κομμάτια του και τις κινήσεις τους επάνω στη σκακιέρα, υπάρχει ένας άλλος, λιγότερο ορατός αλλά εξίσου καθοριστικός αγώνας: ο ψυχολογικός. Πολλοί σκακιστές και σκακίστριες, και ιδιαίτερα οι νεότεροι, δυσκολεύονται να διαχειριστούν την πίεση των αγώνων, την αγωνία της νίκης ή της ήττας, το άγχος για την απόδοση, τις προσδοκίες των γονιών ή προπονητών και την κόπωση που συσσωρεύεται από τις συνεχόμενες παρτίδες. 

 

Ο Bill Cole, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στην ψυχολογία της απόδοσης, ασχολείται ακριβώς με αυτό: πώς να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου ώστε να διαχειρίζεσαι τη σκέψη σου, το άγχος σου και την πίεση της στιγμής. Ο Cole είναι ιδρυτής της Διεθνούς Ένωσης Ψυχολογικής Προπονητικής και έχει βοηθήσει παίκτες όλων των επιπέδων και χώρων να αποδίδουν καλύτερα – από αθλητές μέχρι επιχειρηματίες αλλά και ειδικότερα σκακιστές. 

 

Μια από τις βασικές του επισημάνσεις είναι ότι πολλοί παίκτες, στην προσπάθειά τους να τα δώσουν όλα σε έναν αγώνα, πιέζουν υπερβολικά τον εαυτό τους. Αυτό δεν τους βοηθά – αντίθετα, τους κάνει να χάνουν την ηρεμία και τη διαύγειά τους. 

 

Το σκάκι απαιτεί πνευματική ευελιξία, και αυτή έρχεται όταν δεν υπερβάλλεις στην προσπάθεια αλλά διατηρείς μια φυσική, σταθερή ένταση, όπως κάνεις στις προπονήσεις σου. Το να μένεις συγκεντρωμένος στο παρόν είναι επίσης κρίσιμο. Οι σκέψεις του τύπου «γιατί έκανα αυτό το λάθος» ή «αν χάσω, τι θα πει ο άλλος» σε αποσυντονίζουν. Το μόνο που έχει σημασία είναι η επόμενη κίνηση. Η ήρεμη προσοχή στην τρέχουσα θέση είναι εκεί που χτίζεται η ποιότητα. Το σκάκι, λέει ο Cole, είναι παιχνίδι του τώρα. Πολλοί νέοι σκακιστές κουβαλούν το βάρος των προσδοκιών των γονιών ή των προπονητών τους. Αυτό δημιουργεί ένα εσωτερικό άγχος που δεν τους επιτρέπει να απολαύσουν την παρτίδα τους. 

 

Όταν ο σκακιστής ή η σκακίστρια αρχίζει να παίζει «για τους άλλους», χάνει τον αυθεντικό του (της) στόχο. Είναι σημαντικό να θυμάται κανείς ότι ο κύριος λόγος που ξεκίνησε να παίζει είναι γιατί του αρέσει. Η απόλαυση δεν είναι πολυτέλεια· είναι προϋπόθεση για αληθινή πρόοδο. Ο Cole επίσης τονίζει ότι το μυαλό, όπως και το σώμα, κουράζεται. Την πνευματική κόπωση δεν είναι πάντα εύκολο να την αναγνωρίσεις, αλλά αυτή αποτυπώνεται στα λάθη, στην αργή σκέψη, στη σύγχυση. Για να αποδίδεις καλά σε μακρά τουρνουά, χρειάζεται να ξέρεις πότε να σταματήσεις, να φας, να βγεις έξω, να ξεκουραστείς. 

 

Ακόμη και λίγα λεπτά «αποσύνδεσης» βοηθούν το μυαλό να επανέλθει πιο καθαρό και δημιουργικό. Το σκάκι δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι εγκεφάλου· είναι ένα παιχνίδι αυτοελέγχου. Όπως όλα τα αθλήματα. Όσο καλύτερα διαχειρίζεσαι τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις προσδοκίες σου, τόσο πιο έτοιμος είσαι να αντιμετωπίσεις την πραγματική δυσκολία της παρτίδας. Όπως τονίζει ο Bill Cole: «Όταν ελέγχεις το μυαλό σου, ελέγχεις την παρτίδα ».

 

Χρήστος Πιλάλης

 

Διεθνής εκπαιδευτής, διεθνής διαιτητής