Κανόνες του Σκακιού: Απαγορεύονται οι ισοπαλίες

 

Ναι, οι ισοπαλίες μπορεί πλέον να απαγορεύονται και με το νόμο (τους Κανόνες 2009)! Όχι, δεν απαγορεύονται όλες οι ισοπαλίες. (Επιτρέπεται να απαγορεύονται μόνο οι «συμφωνημένες»). Μη βιάζεστε, διαβάστε πρώτα!

Ένα από τα δύσκολα προβλήματα στην προσπάθεια του σκακιού να γίνει αποδεκτό γενικότερα ως πνευματικό άθλημα (με έμφαση στο άθλημα) είναι η συμφωνημένη (όχι «προ»συμφωνημένη) ισοπαλία. Είναι γνωστό βέβαια ότι υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις στο θέμα αυτό. Ας δούμε δύο ακραίες περιπτώσεις:

Περίπτωση α) Οι δύο σκακιστές κάθονται στη σκακιέρα τους. Πολύ γρήγορα, ο ένας αιφνιδιάζει τον αντίπαλο με μια παράτολμη καινοτομία στο άνοιγμα, ακολουθούν περιπλοκές, οι δύο παίκτες σπαταλούν όλο το χρόνο τους, και σε μια θέση αμφίρροπη όπου το κάθε λάθος μπορεί να κοστίσει, ο ένας προτείνει ισοπαλία και ο άλλος δέχεται. Ισοπαλία  χωρίς κανένα ηθικό πρόβλημα.

Κανένα πρόβλημα και όταν μετά τις ορμητικές επιθέσεις και τις έξυπνες αντεπιθέσεις, η παρτίδα καταλήγει, μετά από μεγάλες (και γνήσιες!) μάχες στη σκακιέρα, στα γαλήνια νερά ενός ισόπαλου φινάλε ή μιας συμμετρικής ή μπλοκαρισμένης θέσης, όπου κάθε προσπάθεια νίκης είναι αυτοκτονική. Ισοπαλία με συμφωνία των αντιπάλων και εδώ.

Περίπτωση β) Οι δύο σκακιστές κάθονται στη σκακιέρα τους, παίζουν στα γρήγορα μερικές κινήσεις (συνήθως τις πρώτες, πολύ γνωστές κινήσεις από κάποιο πολύ γνωστό άνοιγμα —δεν υπάρχει λόγος για λάθη και εκπλήξεις) και μετά από λίγα λεπτά δίνουν τα χέρια. Ισοπαλία σαλονιού. Συνηθισμένη περίπτωση όταν «φοβάται ο Γιάννης το θεριό…», όταν και οι δύο εξυπηρετούνται βαθμολογικά και δεν θέλουν να ρισκάρουν να χάσουν, όταν είναι φίλοι, γνωστοί, συγγενείς, συναθλητές, προπονητής και βοηθός, όταν έχουν βαρεθεί να παίζουν αντίπαλοι επειδή στη χώρα τους, στην πόλη τους, ή στο σύλλογό τους δεν υπάρχει άλλος τρίτος στο επίπεδό τους, όταν (σε διασυλλογικά) τους το λέει ο αρχηγός τους . Πολύ συχνά εδώ υπάρχουν και πραγματικά «προ»συμφωνημένες ισοπαλίες —όχι με την καταβολή ανταλλαγμάτων αλλά με την ερώτηση: «παίζεις για νίκη σήμερα;» (και διάφορες παραλλαγές της).

Υπάρχουν προφανώς και όλες οι δυνατές αποχρώσεις και διαβαθμίσεις ανάμεσα στα δύο άκρα. Από θεαματικές προσυμφωνημένες παρτίδες μέχρι μαχητικές παρτίδες όπου οι αντίπαλοι δεν προτείνουν καν ισοπαλία και παίζουν μέχρι να προκύψουν υποχρεωτικές θέσεις ισοπαλίας (τριπλές επαναλήψεις, θέσεις με αδυναμία νίκης, μόνοι κι έρημοι βασιλιάδες, πατ, κ.ο.κ.). Πολλά ενδιαφέροντα έχει γράψει για το θέμα τους τελευταίους μήνες ο Ηλίας Κουρκουνάκης (κυρίως σε σχόλια της παρουσίασης από το skakistiko.blogspot του πρωταθλήματος του 2008 στη Ρόδο, και αλλού π.χ. ξεκινώντας από εδώ).

Το θέμα είναι τελικά, ότι το πρόβλημα με την ισοπαλία στο σκάκι βρίσκεται στην ίδια τη φύση του —και όποιος έχει προσπαθήσει να παρακάμψει την ισοπαλία ως τώρα, δεν τα κατάφερε. Από τους παγκόσμιους πρωταθλητές του Μεσοπολέμου (Λάσκερ, Καπαμπλάνκα) που πρότειναν διαφοροποιημένες βαθμολογίες ανάλογα με το «είδος» της ισοπαλίας, και περνώντας από τον Φίσερ (που ζήτησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 να επιβληθεί κανονιστικά η απαγόρευση της ισοπαλίας πριν από 30 κινήσεις, για να εξευτελίσει ο ίδος τη διάταξη όταν, συμφωνώντας ισοπαλία σε μια σύντομη παρτίδα, είπε στο διαιτητή που του έκανε παρατήρηση «Αυτός ο κανονισμός είναι για τους κλεφταράδες τους κομμουνιστές») φτάσαμε πρόσφατα στους διοργανωτές των βουλγαρικών σούπερ τουρνουά που εφάρμοσαν το λεγόμενο «κανόνα της Σόφιας» (απαγορεύεται η ισοπαλία χωρίς την έγκριση του διαιτητή).

Το θέμα είναι σοβαρό και για τη FIDE. Κανένας διοργανωτής δεν θέλει να έρχονται οι χορηγοί του στο μεγάλο τουρνουά που χρυσοπληρώνουν (ή, έστω, μισοπληρώνουν) λίγη ώρα μετά την έναρξη των αγώνων και να μη βρίσκουν τους κορυφαίους σκακιστές στην αίθουσα επειδή  έδωσαν τα χέρια, συμφώνησαν ισοπαλία, και κόβουν βόλτες ανέμελοι στην αίθουσα των αγώνων ή λιάζονται στην παραλία και την πισίνα. Γι’ αυτό και ενώ τυπικά δεν επιτρεπόταν από τους Κανόνες του 2005, η FIDE αποδέχτηκε τα τουρνουά της Σόφιας, και φρόντισε πλέον να καλύψει στο εξής τους διοργανωτές, εισάγοντας μια νέα παράγραφο στους Κανόνες, την 9.1 α το παλιό 9.1 έγινε 9.1. β):

2009: 9.1 a. The rules of a competition may specify that players cannot agree to a draw, whether in less than a specified number of moves or at all, without the consent of the arbiter.

και στα ελληνικά:

2009: 9.1 α. Η προκήρυξη των αγώνων επιτρέπεται να ορίζει ότι απαγορεύεται η ισοπαλία με συμφωνία των παικτών —είτε πριν από συγκεκριμένο αριθμό κινήσεων, είτε σε όλη την παρτίδα— χωρίς τη συγκατάθεση του διαιτητή.

«Και τι άλλαξε;» θα ρωτήσει ο δύσπιστος. «Απλώς καλύφτηκαν οι διοργανωτές της Σόφιας και όποιοι άλλοι θέλουν να τους μιμηθούν. Ποιος εμποδίζει τις τριπλές επαναλήψεις, τα «φτιαχτά» πατ, την εξαΰλωση ολόκληρης της σκακιέρας μέχρι να μείνουν οι βασιλιάδες μόνοι τους;»

Αυτό δεν μπορεί να το εμποδίσει κανένας. Όμως, σε συνδυασμό με το σχεδόν ξεχασμένο άρθρο 11 (που ορίζει τη βαθμολογία 1-½-0 εκτός αν έχει ανακοινωθεί διαφορετικά από πριν) οι διοργανωτές μπορούν τώρα να αναζητήσουν δημιουργικές ιδέες για να γλιτώσουν από τις ισοπαλίες σαλονιού και για να αυξήσουν τις ώρες του αγωνιστικού θεάματος (και μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν πια πάρα πολλοί θεατές μέσω του Διαδικτύου).

Ιδέες όπως η επόμενη, την οποία ανέπτυξα με βάση αυτό το άρθρο του Αμερικανού διοργανωτή Tom Braunlich στον ιστότοπο της αμερικανικής ομοσπονδίας (αφορά τη θεωρία για την άρση των ισοβαθμιών):

Η τελική βαθμολογία κάθε παρτίδας που λήγει ισόπαλη (με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο σύμφωνα με τους Κανόνες) προκύπτει ως εξής:

Μετά από διάλειμμα πέντε λεπτών, η παρτίδα επαναλαμβάνεται με αντιστροφή χρωμάτων. Ο χρόνος σκέψης για κάθε παίκτη ορίζεται ίσος με το μισό του χρόνου που απομένει μέχρι την επίσημη λήξη της αγωνιστικής (όπως υπολογίζεται για παρτίδα 60 κινήσεων σύμφωνα με την προκήρυξη).

Αν και αυτή η παρτίδα λήξει ισόπαλη, ακολουθεί νέο διάλειμμα και νέα παρτίδα με αντίστροφα χρώματα και τους αντιπάλους να μοιράζονται το χρόνο που απομένει. Αν ο χρόνος που απομένει είναι λιγότερος από 15 λεπτά, ακολουθεί αντιστροφή χρωμάτων και παίζεται η τελευταία παρτίδα, με πεντάλεπτο μπλιτς. Αν και αυτή η παρτίδα λήξει ισόπαλη, η βαθμολογία στην αρχική ισόπαλη παρτίδα κατακυρώνεται ως νίκη του μαύρου.

Οι κανονισμοί αξιολόγησης και παρτίδας (κανονικό σκάκι, ράπντ, ή μπλιτς) που εφαρμόζονται εξαρτώνται από τον κατά περίπτωση χρόνο των παικτών.

Οριστικό τέλος στα ισόπαλα αποτελέσματα χωρίς να καταργηθεί η ισοπαλία —και χωρίς να ψάχνουν οι χορηγοί να βρουν τους πρωταθλητές τους!

Ιδού λοιπόν πεδίο δόξας λαμπρό για τη FIDE και τις ομοσπονδίες: Ας προκηρύξουν μερικά τέτοια τουρνουά για να μπορέσουμε να μελετήσουμε τα αποτελέσματα από την εφαρμογή τέτοιων διατάξεων στην πράξη!

Πηγή:

https://greekchesspolitics.wordpress.com/2009/05/21/roc09change3/